περισκόπιο

Οπτικό όργανο το οποίο χρησιμοποιείται κυρίως για πολεμικούς σκοπούς, που επιτρέπει σε ένα παρατηρητή που βρίσκεται χαμηλότερα από τον αντικειμενικό, να εξερευνά το εξωτερικό περιβάλλον. Τους πρώτους τύπους π. επινόησαν μελετητές διάφορων χωρών κατά το δεύτερο μισό του περασμένου αιώνα· με τη διάδοση του υποβρύχιου, στο οποίο το όργανο αυτό είχε και έχει ιδιαίτερη σημασία, το π. γνώρισε διαδοχικές τελειοποιήσεις, όχι μόνο από οπτική άποψη, αλλά και σε ό,τι αφορά τη διάρθρωση και τα μηχανικά μέρη του. Εκτός από τις υποβρύχιες μονάδες, διάφοροι τύποι π., περισσότερο ή λιγότερο πολύπλοκοι, χρησιμοποιούνται στα χαρακώματα, στα τεθωρακισμένα άρματα, στα πυροβολεία και σε άλλες οχυρωμένες θέσεις. Ένα σύγχρονο π. αποτελείται βασικά από φακούς και πρίσματα τοποθετημένα σε μεταλλικό σωλήνα· το άνω σύστημα περιλαβαίνει ένα πρίσμα που εκτρέπει σε κατακόρυφη διεύθυνση τις ακτίνες από το παρατηρούμενο αντικείμενο· στο κάτω σύστημα ένα ανάλογο πρίσμα μεταφέρει τις ακτίνες από την κατακόρυφο προς τον φακό του προσοφθαλμίου. Τα υποβρύχια διαθέτουν δύο περισκόπια μήκους 8-14 μ., με σωλήνες ιδιαίτερα ανθεκτικούς και δύσκαμπτους, για να αντέχουν στις πιέσεις του νερού και στους κραδασμούς. Το ένα από αυτά, που λέγεται εξερευνητικό, δίνει κατά κανόνα και την εικόνα του ζενίθ για την επισήμανση αεροπλάνων· το άλλο π., που λέγεται επιθετικό, είναι μακρύτερο από το προηγούμενο και λεπτότερο στο άνω μέρος από το εξερευνητικό π., ώστε να αφήνει γραμμή όσο είναι δυνατό λιγότερο ορατή ακόμα και όταν το σε κατάδυση υποβρύχιο προχωρεί με μεγάλη ταχύτητα. Το οπτικό σύστημα δίνει συνήθως δύο μεγεθύνσεις: x 1,5 με πεδίο 40° περίπου και x 6 με πεδίο 8-10°. Εκτός από την περιστροφή γύρω από τον κατακόρυφο άξονα, το π. υποβρυχίου έχα τη δυνατότητα να ανυψώνεται ή να υποβιβάζεται από τον παρατηρητή, με τη βοήθεια ηλεκτρικού ή υδραυλικού κινητήρα, ανάλογα με το ύψος στοοπρίο βρίσκεται η μονάδα κατά την περισκόπηση. Περισκόπιο. Αριστερά, περισκόπηση μέσα από υποβρύχιο. Δεξιά, σχηματική τομή με ένδειξη της διαδρομής των ακτίνων που προέρχονται από τον αντικειμενικό. Εκτός από το σύστημα των φακών, φαίνονται επίσης και τα δύο πρίσματα για την κάθετη εκτροπή της διαδρομής των ακτίνων.

* * *

το Ν

(ναυτ.-στρ.) οπτικό όργανο που αποτελείται από σύστημα κατόπτρων και φακών και χρησιμοποιείται στα χερσαία και υποβρύχια οπλικά συστήματα, στην υποβρύχια πλοήγηση και γενικά σε κάθε περίπτωση που ένας παρατηρητής επιτηρεί το περιβάλλον του, ενώ αυτός παραμένει υπό κάλυψη είτε κάτω από φράγματα είτε σε κατάδυση.

[ΕΤΥΜΟΛ. Αντιδάνεια λ., πρβλ. αγγλ. periscope < περισκοπώ. Η λ. μαρτυρείται από το 1861 στο Γαλλοελληνικόν Λεξικόν τών Σχινά και Λεβαδέως].